स्थानिय युवा सेवकाइको प्रभावकारी संचालन
Leading Local Youth Group Effectively
मण्डलीको सेवाकाइ र सौन्दर्यता धेरैहद सम्म मण्डलीको युवा सेवकाइमा निर्भर रहन्छ । विषेशगरी मण्डलीले किशोर किशोरीहरूको जीवनमा परमेश्वरको वचनलाई रोप्न नसके उनीहरूको जीवन कम सफल वा कतिपय अवस्थामामा असफल नै हुनपुग्छ, यो युवासेवकाइको आवश्यकताको एक पक्ष हो भने, मण्डलीको नेतृत्व हस्तान्तरण र जिम्मेवारीवहन गर्न युवा सेवकाइलाई प्रभावकारी बनाउन आवश्यक हुन्छ । हिजोआज सयौं युवा सदस्य भएका मण्डलीहरूमा पनि ५÷१० जना मात्र युवाहरू संगतिमा भेलाभएका उदाहरणहरू देखिन्छन् । मण्डलीको अगुवाहरू र युवा संगतिमा जिम्मेवारी लिएका अगुवाहरूले युवा संगति र सेवकाइलाई मण्डलीको मुख्य खम्बा बनाउन आवश्यक छ । एउटा स्थानिय युवा सेवकाइलाई कसरी प्रभावकारी र बलियो बनाउन सकिन्छ ?
१. उपयुक्त समय र स्थानको छनौट ः
प्रायः युवा संगतिमा सहभागी नहुने युवाहरूको बहाना नै समय हो । कतिजनाको अध्ययन, काम वा यस्तै अन्य परिस्थितिले उनीहरू भेलाहुन नसक्ने बताउँछन् । सकेसम्म सबैको निम्ति वा बढीभन्दा बढी युवाहरूलाई उपयुक्त हुने समयको बारेमा सोच्नुहोस् । छुट्टीको दिन उपयुक्त हुनसम्छ, जस्तो शनिबार । तर सबै ठाउँको निम्ति यो सम्भवनै हुन्छ भन्ने पनि छैन । सबै युवाहरू र अभिभवाकलाई सहभागी गराएर छलफल गर्नुहोस् कुन समय उपयुक्त हुनसक्छ । एकपटक निर्णय गरिएको समयलाई नै सधैं प्रयोग गर्नुपर्छ भन्ने पनि छैन त्यसैले एकपटक गरिएको छलफल र निर्णय अनुसारको समय सबैलाई उपयुक्त नभए अर्को समयको निम्ति फेरी सोच्नुहोस् ।
समयको साथै उपयुक्त स्थान पनि छनौट गर्नुहोस् । प्रायः मण्डलीहरूमा युवा संगतिको निम्तिे भेला हुने स्थान भनेको मण्डली नै हो । मण्डलीको भवनमा नै युवा संगतिको निम्ति भेट्नु असल हुन्छ । तर यो सबैको निम्ति उपयुक्त स्थान हो कि होइन सो बारे पनि सोच्ुहोन् । कतै युवाहरूलाई मण्डलीमा आइपुग्न धेरै समय बाटोमा नै लागिरहेको त छैन ? मण्डलीमा नै आइपुग्न खर्चिलो भयो भने वा समय व्यथैमा लाग्छ भने युवा संगतिमा सहभागिता विस्तारै घट्नसक्छ । मण्डलीमा नै भेट्ने बाध्यताको कारण युवा संगति प्रभावकारी हुन नसक्नु वा सहभागीता नहुनुभन्दा बरु सबैको निम्ति उपयुक्त हुने अर्को स्थान खोज्नु राम्रो हुन्छ ।
स्थान छनौट गर्दा प्रायः सबैजना अँट्ने र सजिलोसँग बस्न मिल्ने हुनुपर्छ । तपाईंको युवा संगतिमा के कस्ता गतिविधीहरू हुन्छन् ति गतिबिधीलाई संचालन गर्न सकिने प्रकारको स्थान हुनुपर्छ । जस्तो खेल खेलाउने कार्यक्रम तपाईंको युवा संगतिको गतिविधीपर्छ भने त्यसको निम्ति पर्याप्त ठाउँ पुग्नुप¥यो । युवा संगतिको निम्ति खुल्ला, प्रकाश पर्यापत पुग्ने, सङ्गीतिक सामग्री भएका र गतिविधी सजिलै संचालन गर्न पुग्ने स्थान हुनुआवश्यक छ । कहिलेकाहीं विषेश कार्यक्रमको निम्ति स्थान र समयलाई परिवर्तन गर्न आवश्यक हुन्छ । जस्तै सार्वजनिक विदाको दिन पिकनिकको निम्ति सबेरै र नियमित युवा संगति गर्ने स्थान भन्दा बाहिर जान आवश्यक हुन्छ । मण्डलीको अगुवाहरू र युवा संगतिको अगुवाले यस विषयमा संयमित भएर सोच्नु र निर्णय गर्नुपर्ने हुन्छ ।
२. युवा संगतिको विषयमा नियमित कुरा गर्नुहोस् ः
तपाईंको युवा संगतिको विषयमा अभिभावकसँग नियमित कुरा गर्नुहोस् । यसरी कुरा गर्दा तपाईं आफैं उत्साहित हुनुहोस् र युवा संगतिको विषयमा विज्ञापन गर्नुहोस् । तपाईको युवा संगतिमा भइरहेका राम्रा गतिविधी र यसले पारेका सकारात्मक प्रभावको बारेमा कुरा गर्नुहोस् । पाष्टर वा मण्डलीको अगुवाहरूलाई युवा संगतिको विषयमा मण्डलीमा सूचना गर्नको निम्ति अनुरोध गर्नुहोस् र कहिलेकाहीं तपाईं आफैंपनि युवा संगतिको विषयमा बाँड्नुहोस् । त्यसैगरि युवा संगतिका सदस्यहरूलाई पनि मण्डलीमा अघि उभिएर युवा संगतिमा पाएका आशिषहरू बाँड्न उत्साह दिनुहोस् । यसो गर्नाले अभिभावकहरूमा तपाईंको युवा संगतिको विषयमा राम्रो प्रभाव पर्छ र उनीहरूले नियमित प्रार्थन ागर्नेछन् । यदि कसैको परिवारबाट युवाहरू संगतिमा सहभागी भइरहेका छैनन् भने पनि उनीहरूको अभिभावक आफैंले नै आफ्ना युवाहरूलाई युवा संगतिमा सहभागी हुन उत्साह दिनेछन् ।
प्रायः युवाहरू धेरै साथि बनाउने वा साथीसँग समय बिताउन रुचाउने हुन्छन् । यसवा संगतिको विषयमा युवा सदस्यहरूले नै अन्य युवा साथीहरूलाई बताए भने वा उत्साह दिए भने त्यो अझ प्रभावकारी हुन्छ तर यसको निम्ति ति युवाहरू नै युवा संगति प्रति उत्साहित र नियमित सहभागि हुनुपर्छ । युवाहरूलाई नै तपाईंको युवा संगतिको विषयमा अन्य साथीहरूसँग कुरा गर्न उत्साह दिनुहोस् ।
हिजोआज सामाजिक संजाल फेसबुकलाई प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ । आफ्नो मण्डलीको सबै युवाहरू र उनीहरूको अभिभावकहरूलाई फेसबुकमा साथी बनाउनुहोस् र युवा संगतिका गतिविधीलाई नियमित रुपमा पोस्ट गर्नुहोस् । यसो गर्नाले तपाईंले सबैलाई एकैपटक, थोरैसमयमा र कम खर्चमा सूचना प्रवाहा गर्नसक्नुहुन्छ । कार्यक्रम वा गतिविधी संचान गरिसकेपछि फेरी सफलताको विषयमा लेख्नुहोस् र उपयुक्त फोटोहरू पनि राखनुहोस् । कहिलेकाहीं आवश्यक पर्दा फोनबाट कुरा गनुहोस् वा एस.एम.एस पनि पठाउनुहोस् । यसो गर्दा उनीहरूलाई कार्यक्रमको विषयमा जानकारी हुनेछ र उनीहरू पनि उत्साहित हुनेछन् । युवाहरूप्रायः मोबाइल र फसबुक लगायतका माध्यममा सजिलै र सबैसमय जोडिएका हुनाले यस्ता प्रविधी र सामग्रीको प्रयोगले पनि तपाईंको युवा संगति र सेवकाइलाई सहायता मिल्नेछ ।
३. रचनात्मक र सहभागितामूलक गतिविधी राख्नुहोस् ः
हामी मानिसहरूलाई एकै प्रकारको र अल्छि लाग्दा कार्यक्रमहरू मन पर्दैन । अझ युवाहरू त झनै रचनात्मक र रमाइला कार्यक्रमहरूको खोजीमा हुन्छन् । मण्डलीका नियमित सेवा–संगति भन्दा युवा कार्यक्रमलाई केही भिन्न बनाउनुहोस् । युवा संगति भएकाले युवाहरूलाई मन पर्ने विभिन्न गतिविधीहरू राख्नुहोस् । हरेक हप्ता यस्तो कार्यक्रम राख्नुहोस् ता कि त्यो हप्ता मात्र सहभागी भएको युवालाई अर्को पटकको युवा संगतिमा आउन जोश मिलोस् । यदि पहिलो पटक आएको युवाले सो सहभागीतामा नै युवा संगति अल्छिलाग्दो पायो भने फेरी उसलाई सहभागी गराउन धेरै गाह्रो हुन्छ । प्रायः हरेक हप्ता फरक कार्यक्रमहरू राख्नुहोस् ।
युवाहरूलाई सृजनशिलता र रचनात्मकता मन पर्छ । उनीहरूको रुची अनुसारका नयाँ कार्यक्रमहरू समावेश गर्नुहोस् । यसको निम्ति उनीहरूसँग व्यक्तिगत कुरा गर्नुहोस् उनीहरूको रुची केमा छ ? एउटा युवा संगतिमा विभिन्न रुची वा शोख भएका युवाहरू हुन्छन् । जस्तौ कोही खेलकूदमा रुची राख्छन्, कोही सङ्गीतमा कोही साहित्यमा इत्यादी । यस्ता विविध रुचीहरूलाई सँगै लैजान युवा अगुवामा पनि खुबी र वरदान चाहिन्छ । उदाहरणको लागि खेलकुदको निम्ति, खेलाउन नियम थाहाहुनुप¥यो वा सङ्गीतको निम्ति पनि त्यसबारे ज्ञान वा तालिम । एउटै व्यक्तिमा सबै गुण वा योग्यता हुँदैन । तर एउटा अगुवा भएको कारण तपाईंले आफ्नो ज्ञान वा रुचीको विषयलाई मात्र निरन्तरता दिनुभयो भने अर्को रुची वा शोख भएका युवाहरू संगतिबाट गुम्न सक्छन् अतः अगुवाले सबैलाई समेटेर अगुवाई गर्नुपर्छ । यसको निम्ति तपाईंको युवा संगतिमा त्यस्तो वरदान भएका युवाहरू पहिचान गर्नुहोस् र जिम्मेवारी दिनुहोस् । युवा संगयितमा खेलकूदको निम्ति खेलकूद संयोजक, संङ्गीतको निम्ति सङ्गीत संयोजक इत्यादी जिम्मा दिनुहोस् ।
युवाहरूलाई एकजनाले मात्र नेतृत्व गरेको र आफुसहभागी हुन नपाएको कायृक्रमहरूमा खासै रुची राख्दैनन् । उनीहरू पनि सहभागी हुने कार्यक्रमहरूलाई जोड् दिनुहोस् । तर यसो गर्दा नयाँहरूलाई लाज लाग्न सक्छ वा कसैको स्वभाव अन्तरमुखी (Introvert) छ भने उनीहरूले लाज मान्नसक्छन् । त्यसैले अगुवाहरू यस विषयमा पनि सचेत हुनुपर्छ । सहभागिता मूलक कार्यक्रम भन्नाले कुनै विषयमा छलफल, गोष्ठी, कार्यशाला, खेलकूद, प्रतियोगितात्मक कार्यक्रमहरू इत्यादी पर्दछन् । यस्ता कार्यक्रमले युवाहरूको केवल आत्मिक क्षेत्रमात्र नभएर वौद्धिक र मानसिक क्षेत्रमा पनि विकास पु¥याउँछ ।
४. युवाहरूमा नै नेतृत्वको जिम्मेवारी बाँड्नुहोस् ः
स्थानिय मण्डलीमा युवा सेवकाइमा युवाहरूलाई नै नेतृत्वको जिम्मेवारी दिनु सफलताको महत्वपूर्ण कडी हुनसक्छ । युवाहरू प्रायः आफ्नो उमेरका मानिसहरूले नै नेतृत्व गरेका रुचाउने स्वभावका हुन्छन् । युवाहरुको भावनालाई बुभ्mना उनीहरुकै उमेर समुह र वातावरणका युवा अगुवाहरु उनी राम्रो हुन्छ । युवा भूmण्ड र यूवा अगुवाको बीचमा उमेरको भिन्नता हुनुले यी दुई को बीचमा पुस्तान्तरको समस्य पनि हुनसक्छ । यसको अर्थ सबै अगुवाहरु उही उमेर समूहको हुनुपर्छ भन्ने पनि होइन । सबै अगुवाहरु उही भूmण्डको भए अगुवाहरु प्रति आदरभावको अभाव हुनुको साथै अपरिपक्वताको कारणले हुन आवश्यक सकारात्मक प्रभावमा कमी पनि आउन सक्छ । येशूले पनि सेवकाइमा एक्लै काम गर्नुभएन तर उहाँले आप्mना मुख्य १२ जना चेलाहरुलाई आपूmसँग सहभागी गराउनुभयो । यो उहाँको सेवकाइमा अगुवापनको एउटा भूmण्ड थियो । उनीहरुसँग येशूले बढी र व्यक्तिगत समय बिताउनुहुन्थ्यो । यसले उहाँलाई सेवकाइमा विषेश सहायता प्रदान ग¥यो ।
युवाहरूको अगुवापनको समुह निर्माण गर्नुहोस् ता कि जिम्मेवारी बाँड्न सजिलो हुन्छ । युवा सेवकाइमा अगुवापन निर्माण र जिम्मेवारी बाँडफाँट चुनौतिपुर्ण हुनसक्छ तर यसको विकल्प पनि हुँदैन । युवा सेवकाइमा अगुवापन भूmण्ड निर्माण यस कारण चुनौतिपुर्ण छ कि युवाहरुमा जोश त हुन्छ तर आवश्यक अनुभवको कमीको कारणले सेवकाइमा प्रभावकारीताको अभाव हुन सक्छ । यहाँ कुरा गर्न खोजिएको युवा अगुवापन भूmण्ड भन्नाले युवा संगतिको समिति वा मुख्य अगुवाहरुको अगुवापन भूmण्ड हो । यस्तो भूण्डमा फरक–फरक वरदान भएका युवा अगुवाहरुले उनीहरुको वरदानलाई प्रयोग गरेर आफ्नो सेवाको जिम्मेवारीलाई अझ बलियो बनाउने अवसर पाउँछन् । एकजनाले मात्र युवा सेवकाइको जिम्मेवारी लिंदा कुनै आवश्यक÷जायज कारणबस उसको अनुपस्थितिमा सो युवा सेवकाइलाई निरन्तरता दिने व्यक्ति हुँदैन । यदि तपाईंको युवा भूmण्डमा यस्ता उपयुक्त र परिपक्व युवाको अभाव छ भने यसको निम्ति कसरी अगाडी बढ्ने भनि मण्डलीको पास्टर र अन्य अगुवाहरुसँग छलफल गर्नुहोस् । समिति निर्माण र भूmण्ड कार्य बारेमा युवा भूण्डमा सिकाउनुहोस् । तपाईंको युवा भूmण्डबाट युवाहरुलाई छनौट गरी युवा सेवकाइको तालिम वा गोष्ठीहरुमा पठाउनुहोस् । तलिम प्राप्त र दान वरदान भएका युवाहरुलाई अगुवापन भूmण्डमा रहेर सेव गर्नको निम्ति उत्साह र आफैं अगाडी बढ्न चुनौती दिनुहोस् । तपाईंले समय समयमा युवाहरुलाई अगुवापन भूmण्डमा सेवा गर्नको निम्ति निमन्त्रणा पनि गर्नुहोस् ।
युवा सेवकाइमा एकजनाले मात्र सेवाकाइ गर्दा युवाहरुलाई ठीकसँग र उनीहरुको रुची अनुसारको सृजनशिलता नआउनसक्छ र यसले अन्य युवाहरुको दान–वरदानलाई अभ्यासगर्ने अवसरबाट बन्चित गर्दछ । सो अगुवाले पनि बिस्तारै एक्लोपनाको महशुस गर्छ र एक दिन ऊ अवश्यपनि शिथिलहुनेछ । यसको ठीक बिपरित यदि युवा अगुवाले सेवाकाइ भूmण्डको निर्माण गरेमा उसको जिम्मेवारीमा बोझ बाँडफँट हुन गई उसले आरामको मसहुस गर्छ र सेवकाइमा प्रभावकारीता आउँछ । अन्य युवाहरुले पनि अपनत्वको महशुस गर्छन् । वार्षिक योजना र सेवकाइ रणनीति तयारगर्दा सृजनशिलता आउँछ र युवाहरुको सहभागिता बढ्नजान्छ । मुख्य युवा अगुवाले आफ्ना अगुवाहरुको भूmण्डमा बढी समय बिताउन आवश्यक छ । यसले उनीहरुलाई निर्माणगर्न र मुख्य अगुवाले उसको दर्शनलाई हस्तान्तरण गर्न सहयता गर्दछ ।
५. युवा सेवाकाइको वार्षिक योजना बनाउनुहोस् र कार्यान्वयन गर्नुहोस ः
आज धेरै युवा भूmण्डहरुको स्थापनाको उद्देश्य नै स्पष्ट हुँदैन र अबको एक वा पाँच वर्ष पछि युवा भूmण्डकहाँ र कस्तो अवस्थामा हुनेछ भन्ने चित्र पनि स्पष्ट हुँदैन । कारण अगुवाहरुनै यस बिषयमा खासै चासो दिंदैनन् । युवा सेवकाइको जिम्मेवार अगुवाभएको कारण आप्mनो युवा सेवकाइको उदेश्य र दर्शन स्पष्ट हुन आवश्यक छ । कहिलेकाहीं योजना, दर्शन, उद्देश्य वा रणनीतिहरु जस्ता शब्दावली ठूला र संस्थाहरुले प्रयोगमा ल्याउने जस्ता देखिएता पनि यी बाइबलीय र व्यवहारीक छन् । मण्डलीको शिर ख्रीष्ट हुनुभएकाले मण्डलीको सबै सेवकाइको योपनाको तर्जुमा उहाँले नै गर्नुहुन्छ तथापी योजना बनाउनुपर्ने र रणनीति अनुसार अगाडीबढ्नुपर्ने हाम्रो जिम्मालाई बहाना बनाउने कुनै कारण छैन । एउटा घर निर्माण गर्नको निम्ति यसको निम्ति लाग्ने खर्चको हिराबन गरी काम हुरु नगर भनेर बाइबलमा सिकाइएको छ (१४ः२८–३०) । परमप्रभुले, आप्mनो योजना स्पष्ट पाटीमा लेख्न हबकूकलाई आज्ञा दिनुभयो (हबकूक २ः२) ।
एउटा युवा सेवकाइको दर्शन स्पष्ट हुनुले सो भूण्डमा भएका सबै सदस्यलाई गन्तव्य कहाँ हो भन्ने कुरा स्पष्ट बताउँछ । गन्तव्य स्पष्ट भएका यात्रीलाई मात्र थाहा हुन्छ की यो बाटो हिंड्नाले उक्त स्थानमा पुग्न सकिन्छ वा सकिंदैन । यदि वार्षिक योजना तर्जुमा गरिएमा ती योजनाले उक्त युवा संगतिको दर्शन पूरा गर्न सहायता गर्छ वा गर्दैन भन्ने कुराको स्पष्ट जानकारी दिन्छ । वार्षिक योजनाले नै युवा सेवकाइको मूल्याड्ढन गर्न सहायता प्रदान गर्छ । बिना योजना र लक्ष्य कहिले पनि एउटै बाटोको हिंड्न सम्भव छ्रैन र यसले गन्तव्यमा नपु¥याउन सक्छ । अतः युवा सेवकाइमा योजना बनाउनु अतिनै आवश्यक छ । यसले युवाहरुलाई जिम्मेवार बन्न सहायता गर्दछ र युवा सेवकाइलाई बलियो र दिगो बनाउँदछ ।
मण्डलीको सेवाकाइ र सौन्दर्यता धेरैहद सम्म मण्डलीको युवा सेवकाइमा निर्भर रहन्छ । विषेशगरी मण्डलीले किशोर किशोरीहरूको जीवनमा परमेश्वरको वचनलाई रोप्न नसके उनीहरूको जीवन कम सफल वा कतिपय अवस्थामामा असफल नै हुनपुग्छ, यो युवासेवकाइको आवश्यकताको एक पक्ष हो भने, मण्डलीको नेतृत्व हस्तान्तरण र जिम्मेवारीवहन गर्न युवा सेवकाइलाई प्रभावकारी बनाउन आवश्यक हुन्छ । हिजोआज सयौं युवा सदस्य भएका मण्डलीहरूमा पनि ५÷१० जना मात्र युवाहरू संगतिमा भेलाभएका उदाहरणहरू देखिन्छन् । मण्डलीको अगुवाहरू र युवा संगतिमा जिम्मेवारी लिएका अगुवाहरूले युवा संगति र सेवकाइलाई मण्डलीको मुख्य खम्बा बनाउन आवश्यक छ । एउटा स्थानिय युवा सेवकाइलाई कसरी प्रभावकारी र बलियो बनाउन सकिन्छ ?१. उपयुक्त समय र स्थानको छनौट ः
प्रायः युवा संगतिमा सहभागी नहुने युवाहरूको बहाना नै समय हो । कतिजनाको अध्ययन, काम वा यस्तै अन्य परिस्थितिले उनीहरू भेलाहुन नसक्ने बताउँछन् । सकेसम्म सबैको निम्ति वा बढीभन्दा बढी युवाहरूलाई उपयुक्त हुने समयको बारेमा सोच्नुहोस् । छुट्टीको दिन उपयुक्त हुनसम्छ, जस्तो शनिबार । तर सबै ठाउँको निम्ति यो सम्भवनै हुन्छ भन्ने पनि छैन । सबै युवाहरू र अभिभवाकलाई सहभागी गराएर छलफल गर्नुहोस् कुन समय उपयुक्त हुनसक्छ । एकपटक निर्णय गरिएको समयलाई नै सधैं प्रयोग गर्नुपर्छ भन्ने पनि छैन त्यसैले एकपटक गरिएको छलफल र निर्णय अनुसारको समय सबैलाई उपयुक्त नभए अर्को समयको निम्ति फेरी सोच्नुहोस् ।
समयको साथै उपयुक्त स्थान पनि छनौट गर्नुहोस् । प्रायः मण्डलीहरूमा युवा संगतिको निम्तिे भेला हुने स्थान भनेको मण्डली नै हो । मण्डलीको भवनमा नै युवा संगतिको निम्ति भेट्नु असल हुन्छ । तर यो सबैको निम्ति उपयुक्त स्थान हो कि होइन सो बारे पनि सोच्ुहोन् । कतै युवाहरूलाई मण्डलीमा आइपुग्न धेरै समय बाटोमा नै लागिरहेको त छैन ? मण्डलीमा नै आइपुग्न खर्चिलो भयो भने वा समय व्यथैमा लाग्छ भने युवा संगतिमा सहभागिता विस्तारै घट्नसक्छ । मण्डलीमा नै भेट्ने बाध्यताको कारण युवा संगति प्रभावकारी हुन नसक्नु वा सहभागीता नहुनुभन्दा बरु सबैको निम्ति उपयुक्त हुने अर्को स्थान खोज्नु राम्रो हुन्छ ।
स्थान छनौट गर्दा प्रायः सबैजना अँट्ने र सजिलोसँग बस्न मिल्ने हुनुपर्छ । तपाईंको युवा संगतिमा के कस्ता गतिविधीहरू हुन्छन् ति गतिबिधीलाई संचालन गर्न सकिने प्रकारको स्थान हुनुपर्छ । जस्तो खेल खेलाउने कार्यक्रम तपाईंको युवा संगतिको गतिविधीपर्छ भने त्यसको निम्ति पर्याप्त ठाउँ पुग्नुप¥यो । युवा संगतिको निम्ति खुल्ला, प्रकाश पर्यापत पुग्ने, सङ्गीतिक सामग्री भएका र गतिविधी सजिलै संचालन गर्न पुग्ने स्थान हुनुआवश्यक छ । कहिलेकाहीं विषेश कार्यक्रमको निम्ति स्थान र समयलाई परिवर्तन गर्न आवश्यक हुन्छ । जस्तै सार्वजनिक विदाको दिन पिकनिकको निम्ति सबेरै र नियमित युवा संगति गर्ने स्थान भन्दा बाहिर जान आवश्यक हुन्छ । मण्डलीको अगुवाहरू र युवा संगतिको अगुवाले यस विषयमा संयमित भएर सोच्नु र निर्णय गर्नुपर्ने हुन्छ ।
२. युवा संगतिको विषयमा नियमित कुरा गर्नुहोस् ः
तपाईंको युवा संगतिको विषयमा अभिभावकसँग नियमित कुरा गर्नुहोस् । यसरी कुरा गर्दा तपाईं आफैं उत्साहित हुनुहोस् र युवा संगतिको विषयमा विज्ञापन गर्नुहोस् । तपाईको युवा संगतिमा भइरहेका राम्रा गतिविधी र यसले पारेका सकारात्मक प्रभावको बारेमा कुरा गर्नुहोस् । पाष्टर वा मण्डलीको अगुवाहरूलाई युवा संगतिको विषयमा मण्डलीमा सूचना गर्नको निम्ति अनुरोध गर्नुहोस् र कहिलेकाहीं तपाईं आफैंपनि युवा संगतिको विषयमा बाँड्नुहोस् । त्यसैगरि युवा संगतिका सदस्यहरूलाई पनि मण्डलीमा अघि उभिएर युवा संगतिमा पाएका आशिषहरू बाँड्न उत्साह दिनुहोस् । यसो गर्नाले अभिभावकहरूमा तपाईंको युवा संगतिको विषयमा राम्रो प्रभाव पर्छ र उनीहरूले नियमित प्रार्थन ागर्नेछन् । यदि कसैको परिवारबाट युवाहरू संगतिमा सहभागी भइरहेका छैनन् भने पनि उनीहरूको अभिभावक आफैंले नै आफ्ना युवाहरूलाई युवा संगतिमा सहभागी हुन उत्साह दिनेछन् ।
प्रायः युवाहरू धेरै साथि बनाउने वा साथीसँग समय बिताउन रुचाउने हुन्छन् । यसवा संगतिको विषयमा युवा सदस्यहरूले नै अन्य युवा साथीहरूलाई बताए भने वा उत्साह दिए भने त्यो अझ प्रभावकारी हुन्छ तर यसको निम्ति ति युवाहरू नै युवा संगति प्रति उत्साहित र नियमित सहभागि हुनुपर्छ । युवाहरूलाई नै तपाईंको युवा संगतिको विषयमा अन्य साथीहरूसँग कुरा गर्न उत्साह दिनुहोस् ।
हिजोआज सामाजिक संजाल फेसबुकलाई प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ । आफ्नो मण्डलीको सबै युवाहरू र उनीहरूको अभिभावकहरूलाई फेसबुकमा साथी बनाउनुहोस् र युवा संगतिका गतिविधीलाई नियमित रुपमा पोस्ट गर्नुहोस् । यसो गर्नाले तपाईंले सबैलाई एकैपटक, थोरैसमयमा र कम खर्चमा सूचना प्रवाहा गर्नसक्नुहुन्छ । कार्यक्रम वा गतिविधी संचान गरिसकेपछि फेरी सफलताको विषयमा लेख्नुहोस् र उपयुक्त फोटोहरू पनि राखनुहोस् । कहिलेकाहीं आवश्यक पर्दा फोनबाट कुरा गनुहोस् वा एस.एम.एस पनि पठाउनुहोस् । यसो गर्दा उनीहरूलाई कार्यक्रमको विषयमा जानकारी हुनेछ र उनीहरू पनि उत्साहित हुनेछन् । युवाहरूप्रायः मोबाइल र फसबुक लगायतका माध्यममा सजिलै र सबैसमय जोडिएका हुनाले यस्ता प्रविधी र सामग्रीको प्रयोगले पनि तपाईंको युवा संगति र सेवकाइलाई सहायता मिल्नेछ ।
३. रचनात्मक र सहभागितामूलक गतिविधी राख्नुहोस् ः
हामी मानिसहरूलाई एकै प्रकारको र अल्छि लाग्दा कार्यक्रमहरू मन पर्दैन । अझ युवाहरू त झनै रचनात्मक र रमाइला कार्यक्रमहरूको खोजीमा हुन्छन् । मण्डलीका नियमित सेवा–संगति भन्दा युवा कार्यक्रमलाई केही भिन्न बनाउनुहोस् । युवा संगति भएकाले युवाहरूलाई मन पर्ने विभिन्न गतिविधीहरू राख्नुहोस् । हरेक हप्ता यस्तो कार्यक्रम राख्नुहोस् ता कि त्यो हप्ता मात्र सहभागी भएको युवालाई अर्को पटकको युवा संगतिमा आउन जोश मिलोस् । यदि पहिलो पटक आएको युवाले सो सहभागीतामा नै युवा संगति अल्छिलाग्दो पायो भने फेरी उसलाई सहभागी गराउन धेरै गाह्रो हुन्छ । प्रायः हरेक हप्ता फरक कार्यक्रमहरू राख्नुहोस् ।
युवाहरूलाई सृजनशिलता र रचनात्मकता मन पर्छ । उनीहरूको रुची अनुसारका नयाँ कार्यक्रमहरू समावेश गर्नुहोस् । यसको निम्ति उनीहरूसँग व्यक्तिगत कुरा गर्नुहोस् उनीहरूको रुची केमा छ ? एउटा युवा संगतिमा विभिन्न रुची वा शोख भएका युवाहरू हुन्छन् । जस्तौ कोही खेलकूदमा रुची राख्छन्, कोही सङ्गीतमा कोही साहित्यमा इत्यादी । यस्ता विविध रुचीहरूलाई सँगै लैजान युवा अगुवामा पनि खुबी र वरदान चाहिन्छ । उदाहरणको लागि खेलकुदको निम्ति, खेलाउन नियम थाहाहुनुप¥यो वा सङ्गीतको निम्ति पनि त्यसबारे ज्ञान वा तालिम । एउटै व्यक्तिमा सबै गुण वा योग्यता हुँदैन । तर एउटा अगुवा भएको कारण तपाईंले आफ्नो ज्ञान वा रुचीको विषयलाई मात्र निरन्तरता दिनुभयो भने अर्को रुची वा शोख भएका युवाहरू संगतिबाट गुम्न सक्छन् अतः अगुवाले सबैलाई समेटेर अगुवाई गर्नुपर्छ । यसको निम्ति तपाईंको युवा संगतिमा त्यस्तो वरदान भएका युवाहरू पहिचान गर्नुहोस् र जिम्मेवारी दिनुहोस् । युवा संगयितमा खेलकूदको निम्ति खेलकूद संयोजक, संङ्गीतको निम्ति सङ्गीत संयोजक इत्यादी जिम्मा दिनुहोस् ।
युवाहरूलाई एकजनाले मात्र नेतृत्व गरेको र आफुसहभागी हुन नपाएको कायृक्रमहरूमा खासै रुची राख्दैनन् । उनीहरू पनि सहभागी हुने कार्यक्रमहरूलाई जोड् दिनुहोस् । तर यसो गर्दा नयाँहरूलाई लाज लाग्न सक्छ वा कसैको स्वभाव अन्तरमुखी (Introvert) छ भने उनीहरूले लाज मान्नसक्छन् । त्यसैले अगुवाहरू यस विषयमा पनि सचेत हुनुपर्छ । सहभागिता मूलक कार्यक्रम भन्नाले कुनै विषयमा छलफल, गोष्ठी, कार्यशाला, खेलकूद, प्रतियोगितात्मक कार्यक्रमहरू इत्यादी पर्दछन् । यस्ता कार्यक्रमले युवाहरूको केवल आत्मिक क्षेत्रमात्र नभएर वौद्धिक र मानसिक क्षेत्रमा पनि विकास पु¥याउँछ ।
४. युवाहरूमा नै नेतृत्वको जिम्मेवारी बाँड्नुहोस् ः
स्थानिय मण्डलीमा युवा सेवकाइमा युवाहरूलाई नै नेतृत्वको जिम्मेवारी दिनु सफलताको महत्वपूर्ण कडी हुनसक्छ । युवाहरू प्रायः आफ्नो उमेरका मानिसहरूले नै नेतृत्व गरेका रुचाउने स्वभावका हुन्छन् । युवाहरुको भावनालाई बुभ्mना उनीहरुकै उमेर समुह र वातावरणका युवा अगुवाहरु उनी राम्रो हुन्छ । युवा भूmण्ड र यूवा अगुवाको बीचमा उमेरको भिन्नता हुनुले यी दुई को बीचमा पुस्तान्तरको समस्य पनि हुनसक्छ । यसको अर्थ सबै अगुवाहरु उही उमेर समूहको हुनुपर्छ भन्ने पनि होइन । सबै अगुवाहरु उही भूmण्डको भए अगुवाहरु प्रति आदरभावको अभाव हुनुको साथै अपरिपक्वताको कारणले हुन आवश्यक सकारात्मक प्रभावमा कमी पनि आउन सक्छ । येशूले पनि सेवकाइमा एक्लै काम गर्नुभएन तर उहाँले आप्mना मुख्य १२ जना चेलाहरुलाई आपूmसँग सहभागी गराउनुभयो । यो उहाँको सेवकाइमा अगुवापनको एउटा भूmण्ड थियो । उनीहरुसँग येशूले बढी र व्यक्तिगत समय बिताउनुहुन्थ्यो । यसले उहाँलाई सेवकाइमा विषेश सहायता प्रदान ग¥यो ।
युवाहरूको अगुवापनको समुह निर्माण गर्नुहोस् ता कि जिम्मेवारी बाँड्न सजिलो हुन्छ । युवा सेवकाइमा अगुवापन निर्माण र जिम्मेवारी बाँडफाँट चुनौतिपुर्ण हुनसक्छ तर यसको विकल्प पनि हुँदैन । युवा सेवकाइमा अगुवापन भूmण्ड निर्माण यस कारण चुनौतिपुर्ण छ कि युवाहरुमा जोश त हुन्छ तर आवश्यक अनुभवको कमीको कारणले सेवकाइमा प्रभावकारीताको अभाव हुन सक्छ । यहाँ कुरा गर्न खोजिएको युवा अगुवापन भूmण्ड भन्नाले युवा संगतिको समिति वा मुख्य अगुवाहरुको अगुवापन भूmण्ड हो । यस्तो भूण्डमा फरक–फरक वरदान भएका युवा अगुवाहरुले उनीहरुको वरदानलाई प्रयोग गरेर आफ्नो सेवाको जिम्मेवारीलाई अझ बलियो बनाउने अवसर पाउँछन् । एकजनाले मात्र युवा सेवकाइको जिम्मेवारी लिंदा कुनै आवश्यक÷जायज कारणबस उसको अनुपस्थितिमा सो युवा सेवकाइलाई निरन्तरता दिने व्यक्ति हुँदैन । यदि तपाईंको युवा भूmण्डमा यस्ता उपयुक्त र परिपक्व युवाको अभाव छ भने यसको निम्ति कसरी अगाडी बढ्ने भनि मण्डलीको पास्टर र अन्य अगुवाहरुसँग छलफल गर्नुहोस् । समिति निर्माण र भूmण्ड कार्य बारेमा युवा भूण्डमा सिकाउनुहोस् । तपाईंको युवा भूmण्डबाट युवाहरुलाई छनौट गरी युवा सेवकाइको तालिम वा गोष्ठीहरुमा पठाउनुहोस् । तलिम प्राप्त र दान वरदान भएका युवाहरुलाई अगुवापन भूmण्डमा रहेर सेव गर्नको निम्ति उत्साह र आफैं अगाडी बढ्न चुनौती दिनुहोस् । तपाईंले समय समयमा युवाहरुलाई अगुवापन भूmण्डमा सेवा गर्नको निम्ति निमन्त्रणा पनि गर्नुहोस् ।
युवा सेवकाइमा एकजनाले मात्र सेवाकाइ गर्दा युवाहरुलाई ठीकसँग र उनीहरुको रुची अनुसारको सृजनशिलता नआउनसक्छ र यसले अन्य युवाहरुको दान–वरदानलाई अभ्यासगर्ने अवसरबाट बन्चित गर्दछ । सो अगुवाले पनि बिस्तारै एक्लोपनाको महशुस गर्छ र एक दिन ऊ अवश्यपनि शिथिलहुनेछ । यसको ठीक बिपरित यदि युवा अगुवाले सेवाकाइ भूmण्डको निर्माण गरेमा उसको जिम्मेवारीमा बोझ बाँडफँट हुन गई उसले आरामको मसहुस गर्छ र सेवकाइमा प्रभावकारीता आउँछ । अन्य युवाहरुले पनि अपनत्वको महशुस गर्छन् । वार्षिक योजना र सेवकाइ रणनीति तयारगर्दा सृजनशिलता आउँछ र युवाहरुको सहभागिता बढ्नजान्छ । मुख्य युवा अगुवाले आफ्ना अगुवाहरुको भूmण्डमा बढी समय बिताउन आवश्यक छ । यसले उनीहरुलाई निर्माणगर्न र मुख्य अगुवाले उसको दर्शनलाई हस्तान्तरण गर्न सहयता गर्दछ ।
५. युवा सेवाकाइको वार्षिक योजना बनाउनुहोस् र कार्यान्वयन गर्नुहोस ः
आज धेरै युवा भूmण्डहरुको स्थापनाको उद्देश्य नै स्पष्ट हुँदैन र अबको एक वा पाँच वर्ष पछि युवा भूmण्डकहाँ र कस्तो अवस्थामा हुनेछ भन्ने चित्र पनि स्पष्ट हुँदैन । कारण अगुवाहरुनै यस बिषयमा खासै चासो दिंदैनन् । युवा सेवकाइको जिम्मेवार अगुवाभएको कारण आप्mनो युवा सेवकाइको उदेश्य र दर्शन स्पष्ट हुन आवश्यक छ । कहिलेकाहीं योजना, दर्शन, उद्देश्य वा रणनीतिहरु जस्ता शब्दावली ठूला र संस्थाहरुले प्रयोगमा ल्याउने जस्ता देखिएता पनि यी बाइबलीय र व्यवहारीक छन् । मण्डलीको शिर ख्रीष्ट हुनुभएकाले मण्डलीको सबै सेवकाइको योपनाको तर्जुमा उहाँले नै गर्नुहुन्छ तथापी योजना बनाउनुपर्ने र रणनीति अनुसार अगाडीबढ्नुपर्ने हाम्रो जिम्मालाई बहाना बनाउने कुनै कारण छैन । एउटा घर निर्माण गर्नको निम्ति यसको निम्ति लाग्ने खर्चको हिराबन गरी काम हुरु नगर भनेर बाइबलमा सिकाइएको छ (१४ः२८–३०) । परमप्रभुले, आप्mनो योजना स्पष्ट पाटीमा लेख्न हबकूकलाई आज्ञा दिनुभयो (हबकूक २ः२) ।
एउटा युवा सेवकाइको दर्शन स्पष्ट हुनुले सो भूण्डमा भएका सबै सदस्यलाई गन्तव्य कहाँ हो भन्ने कुरा स्पष्ट बताउँछ । गन्तव्य स्पष्ट भएका यात्रीलाई मात्र थाहा हुन्छ की यो बाटो हिंड्नाले उक्त स्थानमा पुग्न सकिन्छ वा सकिंदैन । यदि वार्षिक योजना तर्जुमा गरिएमा ती योजनाले उक्त युवा संगतिको दर्शन पूरा गर्न सहायता गर्छ वा गर्दैन भन्ने कुराको स्पष्ट जानकारी दिन्छ । वार्षिक योजनाले नै युवा सेवकाइको मूल्याड्ढन गर्न सहायता प्रदान गर्छ । बिना योजना र लक्ष्य कहिले पनि एउटै बाटोको हिंड्न सम्भव छ्रैन र यसले गन्तव्यमा नपु¥याउन सक्छ । अतः युवा सेवकाइमा योजना बनाउनु अतिनै आवश्यक छ । यसले युवाहरुलाई जिम्मेवार बन्न सहायता गर्दछ र युवा सेवकाइलाई बलियो र दिगो बनाउँदछ ।
Comments